Elektrikli Araç Bataryasının Ömrünü Uzatmanın Yolları
- Seda Güröz
- 6 Mar
- 3 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 10 Mar
Hangi Şarj Yöntemi Daha İyi?
Elektrikli araçlar, çevre dostu yapıları ve teknolojik gelişmeler sayesinde giderek daha fazla kullanıcıya ulaşıyor. Ancak elektrikli araç sahiplerinin en çok merak ettiği konulardan biri de batarya ömrünü nasıl koruyabilecekleri. Elektrikli araç bataryaları oldukça pahalı bileşenlerdir ve yanlış şarj alışkanlıkları batarya kapasitesinin zamanla düşmesine neden olabilir.
Peki, bataryanın ömrünü uzatmak için hangi şarj yöntemi daha iyidir? Evde kullanılan AC şarj mı, yoksa hızlı DC şarj mı? Bataryayı ne sıklıkla ve hangi seviyelere kadar şarj etmek gerekir? İşte batarya sağlığını en üst düzeyde tutmak için bilmeniz gerekenler.
Elektrikli Araç Bataryaları Nasıl Çalışır?
Elektrikli araçlar, lityum-iyon bataryalar kullanır. Bu bataryalar, şarj edilirken ve deşarj olurken kimyasal reaksiyonlar gerçekleştirir. Ancak her şarj döngüsü bataryanın ömrünü bir miktar azaltır.
Batarya ömrünü etkileyen en önemli faktörler şunlardır:
Şarj ve deşarj döngüleri
Şarj voltajı ve akımı
Bataryanın maruz kaldığı sıcaklık
Şarj seviyesi (Sürekli olarak %100’e kadar doldurmak batarya ömrünü kısaltabilir)
Elektrikli Araç Bataryaları Nasıl Şarj Olur?
Elektrikli araç bataryaları genellikle CC-CV (Constant Current - Constant Voltage) yani Sabit Akım - Sabit Gerilim şarj yöntemi ile doldurulur.
Sabit Akım Aşaması (CC): Batarya, belirlenen maksimum akımla şarj edilir. Bu süreç genellikle %0 ile %80 arasında gerçekleşir ve batarya en hızlı şekilde dolar.
Sabit Gerilim Aşaması (CV): Batarya %80 seviyesine ulaştığında, iç direnci arttığı için sistem gerilimi sabit tutarak akımı yavaşça düşürmeye başlar.
%100’e yaklaşırken: Batarya doyum noktasına ulaştığında akım oldukça azalır ve şarj süreci tamamlanır. Ancak bataryaya aşırı enerji yüklenmesi, kimyasal yapısını bozabileceği için üreticiler genellikle şarj hızını bilinçli olarak düşürür.
Bu yüzden günlük kullanımda batarya şarjını %80-90 seviyesinde bırakmak batarya ömrü açısından daha sağlıklı bir seçimdir. Yolculuk öncesi %100’e kadar şarj edilebilir, ancak dolu halde uzun süre bekletmek önerilmez.
AC Şarj mı, DC Şarj mı? Hangisi Batarya Ömrü İçin Daha Sağlıklıdır?
Elektrikli araçlar, AC (Alternatif Akım) ve DC (Doğru Akım) olmak üzere iki farklı şarj yöntemi ile doldurulabilir. Peki, hangisi bataryaya daha az zarar verir?
AC Şarj (Ev Tipi Şarj - 3.6 kW, 7.4 kW, 11 kW, 22 kW)
AC şarj, genellikle ev tipi şarj cihazları ve halka açık yavaş şarj istasyonları ile sağlanır.
Düşük güçle şarj ettiği için bataryanın aşırı ısınmasını önler.
Daha stabil bir şarj akımı sunduğu için batarya hücreleri daha az yıpranır.
Batarya kapasitesini daha uzun süre korur.
Şarj profili daha kontrollü olduğu için batarya daha dengeli bir şekilde dolar.
Ancak AC şarjın en büyük dezavantajı, şarj süresinin DC şarja kıyasla çok daha uzun olmasıdır. Örneğin, 60 kWh kapasiteli bir bataryayı 7.4 kW’lık bir AC şarj cihazıyla tamamen doldurmak yaklaşık 8-9 saat sürebilir.
DC Hızlı Şarj (50 kW - 150 kW - 350 kW)
DC hızlı şarj istasyonları, bataryaya doğrudan yüksek voltajlı doğru akım göndererek şarj süresini önemli ölçüde kısaltır.
Çok hızlı şarj imkanı sunar. 100 kW gücündeki bir DC şarj cihazı ile bataryayı 20-30 dakika içinde %80’e kadar doldurmak mümkündür.
Uzun yolculuklarda büyük bir kolaylık sağlar.
Ancak DC hızlı şarjın bataryaya bazı olumsuz etkileri de vardır:
Bataryayı hızlı bir şekilde ısıtır ve hücrelerin kimyasal yapısını zorlar.
%80’den sonra şarj hızı otomatik olarak düşer, çünkü batarya yönetim sistemi (BMS) bataryayı korumaya çalışır.
Sürekli olarak hızlı şarj kullanmak bataryanın kapasitesinin daha hızlı düşmesine neden olabilir.
Bu nedenle DC hızlı şarj, yalnızca uzun yolculuklarda veya acil durumlarda kullanılması gereken bir seçenektir.
Batarya Ömrünü Uzatmak İçin En İyi Şarj Stratejileri
Günlük kullanımda bataryayı %80-90'a kadar şarj etmek en sağlıklısıdır.
Uzun yolculuklardan önce %100’e kadar şarj edilebilir, ancak batarya tam dolduktan sonra aracı kullanmak gerekir.
DC hızlı şarj sadece gerektiğinde kullanılmalıdır. Sürekli hızlı şarj yapmak batarya ömrünü kısaltabilir.
Batarya aşırı ısınmamalıdır. Özellikle sıcak hava koşullarında DC şarjın fazla kullanılması önerilmez.
Bataryayı tamamen bitirmemek gerekir. %10 seviyesinin altına düşmeden şarja takmak batarya sağlığı açısından daha iyidir.
Batarya uzun süre kullanılmayacaksa, %50-60 seviyesinde bırakılmalıdır.
Sonuç Olarak
Günlük kullanımda AC şarj en iyi tercihtir.
Bataryayı %80-90 seviyesinde tutmak uzun vadede daha sağlıklıdır.
DC hızlı şarj sadece uzun yolculuklar veya acil durumlar için kullanılmalıdır.
Bataryayı uzun süre %100 dolu bırakmamak gerekir. Eğer %100’e kadar şarj edildiyse, en kısa sürede kullanmak en sağlıklısıdır.
Evde AC şarj kullanıyorsanız, bataryanızın uzun ömürlü olması için en sağlıklı yöntemi tercih ediyorsunuz demektir. Doğru şarj alışkanlıkları ile elektrikli aracınızın bataryasını uzun yıllar sorunsuz şekilde kullanabilirsiniz.
Seda Güröz
Elektrik Elektronik Mühendisi
Comments